„ყაზახეთის მიერ, შუა დერეფნის საკუთარ მონაკვეთზე 600 მლნ დოლარის ინვესტიციის განთავსების შესახებ გადაწყვეტილება, ერთის მხრივ, მიმართულია მასზე გამავალი სატრანსპორტო დერეფნის გამტარუნარუნარიანობის გასაზრდელად, მეორეს მხრივ, შუა დერეფანში ჩართულ ქვეყნებს, მათ შორის საქართველოს უგზავნის მკაფიო სიგნალს, რომ მან სინქრონულად დაიწყოს საკუთარი სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის განვითარება“ – ამის შესახებ ანალიზს სატრანსპორტო დერეფნის კვლევის ცენტრი აქვეყნებს.
„წინააღმდეგ შემთხვევაში, საქართველოს მონაკვეთზე შექმნილი „ვიწრო“ ადგილის გამო, ყაზახეთის მიერ საკუთარ ინფრასტრუქტურაში განთავსებული ფინანსური სახსრები დაბალი უკუგებით იქნება დაბრუნებული, რითაც დერეფნის ყველა სახელმწიფო იზარალებს.
ახლახანს,ყაზახეთის რკინიგზამ ტრანსყაზახური დერეფნის განვითარებისათვის სინდიცირებული სესხის მოზიდვის შესახებ შეთანხმებას მოაწერა ხელი.
ტრანსყაზახეთის სარკინიგზო დერეფანი ყაზახეთისთვის სტრატეგიული მარშრუტია, რომელიც ჩინეთს, ცენტრალურ აზიას და ევროპას აკავშირებს.
აღსანიშნავია, რომ ტრანსყაზახური დერეფნის გასწვრივ სატრანსპორტო ინფასტრუქტურული პროექტების განვითარება, თანხვედრაშია საქართველოს სახელმწიფო პრიორიტეტთან, რომელიც შუა დერეფნის კონკურენტუნარიანობის გაზრდას ითვალისწინებს.
შეთანხმების თანახმად, 600 მლნ დოლარის სესხს, სამი წლის ვადით – Abu Dhabi Commercial Bank ი და Deutsche Bank ი გამოყოფენ.
დაგეგმილია, რომ ფინანსური სახსრები ძირითადად ტრანსყაზახური სარკინიგზო დერეფნის შეზღუდული გამტარუნარინაობის მქონე მონაკვეთების და ახალი სარკინიგზო უბნების მშენებლობისკენ იქნება მიმართული, გარდა ამისა ფინანსების ნაწილი ყაზახეთის რკინიგზის მიერ ადრე აღებული სესხების რეფინანსირებას მოხმარდება.
საფინანსო ინსტიტუტებიდან თანხების მოზიდვის აუცილებლობა, ყაზახეთის პრეზიდენტის გადაწყვეტილებას ეფუძვნება – „აუცილებელია ტრანსყაზახური სარკინიგზო დერეფნის განვითარების დაჩქარება, რითაც იგი ტრანსკასპიური მარშრუტის საკვანძო რგოლი გახდება.“
ყაზახეთის მთავრობას დაგეგმილი აქვს, ახლად აღებული ფინანსური სახსრები მიმართოს:
მოიინტი – კიზილჟარის 323 კმ იანი რკინიგზის ხაზის მშენებლობაში, რომელიც ტრანსკასპიური დერეფნის ნაწილს შეადგენს, აღნიშნული მონაკვეთის მშენებლობის მიზანს, ტვირთდაძაბული მარშრუტიდან გადაზიდვების ახალ მიმართულებაზე გადმორთვა წარმოადგენს.
მოინტი – კიზილჟარის მონაკვეთისმშენებლობა მიმდინარე წლის აპრილში დაიწყო და მისი დასრულება 2026 წელსაა ნავარაუდევი.
პროექტის ფარგლები დაგეგმილია 14 გამყოფი პუნქტის, 40 ხიდის და ესტაკადის ასევე 108 წყალგამტარი მილის მშენებლობა.
გარდა ამისა, ნავარაუდევია კიზილჟარის სადგურიდან აქტაუს ნავსადგურამდე რკინიგზის განსაკუთრებით გადატვირთული მონაკვეთების მოდერნიზაცია.
ყაზახეთის სატრანსპორტო სტრატეგიის დოკუმენტის საფუძველზე, დაგეგმილია სამი მნიშვნელოვანი მიმდინარე სარკინიგზო პროექტის (სქემაზე წითელი ოვალებითაა მონიშნული) დასრულება:
ალტინკოლი – ჟეტიგენის მონაკვეთის მოდერნიზაცია;
დოსტიკი – მოინტის მონაკვეთის მოდერნიზაცია;
ალმაათის შემოვლითი რკინიგზის მშენებლობა;
დოსტიკ – მოინტის რკინიგზისა და ალმაათის შემოვლითი რკინიგზის მოდერნიზაციის დასრულება 2025 წელს იგეგმება.
იმ ვითარებაში, როცა ყაზახეთი პრიურიტეტულად თვლის ალმაათის შემოვლით რკინიგზის განვითარებას, საქართველოს მთავრობამ რატომღაც გააუქმა, თითქმის დასრულებული თბილისის შემოვლითი რკინიგზის პროექტი.
აღსანიშნავია, რომ გადაზიდვების ზრდის პირობებში 20 – 25 წლიან პერსპექტივაში თბილისის შემოვლითი რკინიგზის პროექტი დაიბრუნებს აქტუალობას – სადღესოდ მიღებული გადაწყვეტილების პირობებში მისი აღდგენა შეუძლებელი იქნება.
ყაზახეთში სამი სარკინიგზო პროექტის განხორციელება მნიშვნელოვნად გააფართოვებს ჩინეთსა და ცენტრალურ აზიას შორის სატრანსპორტო დერეფნის გამტარუნარიანობის პოტენციალს.
ყაზახეთის სატრანსპორტო უწყების განცხადებით, ბოლო წლებში, მხოლოდ სარკინიგზო ინფრასტრუქტურის განვითარებაში ჩადებული ინვესტიციები 2035 წლისთვის 10 მილიარდ დოლარამდე მულტიპლიკატორულ ეფექტს შეიძენს. რითაც კიდევ ერთხელ დადასტურდება, ქვეყნისთვის დერეფნის სტრატეგიული მნიშვნელობა და ნათლად წარმოჩინდება ყაზახეთის ხელისუფლების მისწრაფება, ევრაზიულ სივრცეში ლოგისტიკური ჰაბის დომინანტური პოზიციის დაკავების პრიორიტეტულობა.
ბუნებრივია იბადება კითხვა, რით არის განპირობებული, რომ ყაზახეთის რკინიგზამ, საკუთარი სარკინიგზო ინფრასტრუქტურის მოდერნიზებისათვის საფინანსო – საბანკო ინსტიტუტებიდან 600 მლნ დოლარის დაუბრკოლებლივ მოზიდვა შეძლო, ხოლო საქართველოს რკინიგზამ, ბოლო 10 წლის განმავლობაში რკინიგზის მოდერნიზაციის და მოძრავი შემადგენლობის რენოვაცია – განახლებისათვის საფინანსო – საბანკო ინსტიტუტებიდან ვერანაირი ანუ ნულოვანი ინვესტიცია მოიზიდა?
ამ შეკითხვაზე პასუხის გასაცემად გასაანალიზირებელია, საქართველოს და რეგიონის ქვეყნების მათ შორის ყაზახეთის რკინიგზების ბოლო წლების საკრედიტო რეიტინგები.
ბოლო 15 წლის განმავლობაში საქართველოს რკინიგზის საკრედიტო რეიტინგი არ გაუმჯობესებულა და ფაქტიურად „BB-„ არასაინვესტიცოთ მიმზიდველ, მაღალი რისკის დონეზეა შეჩერებული, რაც იმაზე მოწმობს, რომ საქართველოს რკინიგზაზე საფინანსო – საბანკო ორგანიზაციების დაინტერესება, საინვესტიციო მიმზიდველობის თვალსაზრისით დაბალია.
საერთაშორისო სარეიტინგო სააგენტო “Fitch” ის შეფასებით, საქართველოს რკინიგზის საინვესტიციო მიმზიდველობა მნიშვნელოვნად დაბალია, რეგიონის, მათ შორის შუა დერეფნის ქვეყნების რკინიგზების ანალოგიურ მაჩვენებლებთან შედარებით (იხ დიაგრამა).
ყაზახეთის რკინიგზის საკრედიტო რეიტინგი სამი საფეხურით მაღალია, საქართველოს რკინიგზის ანალოგიურ მაჩვენებელზე, რაც საბანკო სექტორიდან ჩვენს ინფრასტრუქტურაში ინვესტიციების მოზიდვის ძირითად შემაფერხებელ ფაქტორს წარმოადგენს“ – ნათქვამია პუბლიკაციაში.
