2025 წლის მდგომარეობით, საქართველო კვლავ ინარჩუნებს ერთ-ერთი წამყვანი რეგიონის კრიპტოაქტიურობის ცენტრის სტატუსს. ციფრული აქტივების ბაზარი სტაბილურად იზრდება — რაც განპირობებულია როგორც მოსახლეობის დაინტერესებით ალტერნატიული ინვესტიციებით, ისე ქვეყნის გეოგრაფიული მდებარეობით — ევროპასა და აზიას შორის.
„საქართველო გარდაიქმნება კრიპტო-სექტორის თავისუფალი რეჟიმის ქვეყნიდან მოწიფულ, რეგულირებულ ჰაბად. თავისუფალი ინდუსტრიული ზონები, იაფი ელექტროენერგია და გამჭვირვალე ლიცენზირება ქმნის უნიკალურ გარემოს ფინტექ-პროექტების მასშტაბირებისთვის. ჩვენ უკვე გავიარეთ ლეგალიზაციის გზა და ვხედავთ: ბაზარი მწიფდება, ნდობა იზრდება, შესაძლებლობები კი ფართოვდება“, – ამბობს გიორგი ავეტისოვი, ფინტექ კომპანია AllTrust.me-ს CEO.
კრიპტოვალუტის პოპულარობის ზრდა
სხვადასხვა წყაროს მიხედვით, საქართველოში კრიპტოვალუტის გამოყენების გავრცელებულობაზე მონაცემები განსხვავდება. მაგალითად, “Sputnik”-ის გამოკითხვის მიხედვით, საქართველოს ზრდასრული მოსახლეობის დაახლოებით 15%-მა ერთხელ მაინც გამოიყენა კრიპტოვალუტა გადარიცხვების ან ვაჭრობისთვის. თუმცა, “Statista”-ს მონაცემებით, კრიპტოვალუტის ფლობის დონე საქართველოში მხოლოდ 3.4%-ს შეადგენს.
აღსანიშნავია, რომ საქართველო შედის მსოფლიოში ტოპ-10 ქვეყანაში კრიპტომაინინგზე ხელმისაწვდომობის კუთხით — იაფი ელექტროენერგიისა და ლოიალური რეგულირების გამო.
ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორი, რაც საქართველოში კრიპტოინდუსტრიის განვითარებას უწყობს ხელს, თავისუფალი ინდუსტრიული ზონების (თ.ზ.) არსებობაა, მაგალითად ქუთაისსა და ფოთში. თ.ზ.-ში რეგისტრირებულ ბლოკჩეინ-კომპანიებს ენიჭებათ საგადასახადო შეღავათები — გათავისუფლდებიან დღგ-სგან, კორპორატიული და დივიდენდის გადასახადებისგან, რაც ქვეყანას მიმზიდველს ხდის საერთაშორისო კრიპტოპროექტებისთვის.
გარდა ამისა, ქვეყანაში აქტიურად ვითარდება ინფრასტრუქტურა: საქართველოში მრავალი კრიპტომატი ფუნქციონირებს, რომელთაგან უმეტესობა განთავსებულია თბილისში, აგრეთვე ბათუმში, რუსთავში და ქუთაისში. ეს აადვილებს მოსახლეობის წვდომას ციფრულ აქტივებზე და ხელს უწყობს მათ ყოველდღიურ გამოყენებას.
რეგულატორულ გარემოზე
2023 წლამდე საქართველო ერთ-ერთ ყველაზე ლიბერალურ ქვეყნად ითვლებოდა კრიპტოვალუტის კუთხით აღმოსავლეთ ევროპაში. თუმცა 2024 წლიდან დაიწყო აქტიური გადასვლა რეგულირებულ მოდელზე.
პირველ რიგში, კრიპტო-გაცვლითი ოპერატორები ვალდებული არიან დარეგისტრირდნენ საქართველოს ეროვნულ ბანკში.
მეორე — მათ დაეკისრათ მკაცრი მოთხოვნები AML (ფულის გათეთრების წინააღმდეგ) და KYC (მომხმარებელთა იდენტიფიკაცია) პოლიტიკების დანერგვაზე.
მესამე — შესაბამისი ლიცენზიის გარეშე მუშაობა ოფიციალურად ირღვევს კანონმდებლობას.
„ამგვარად, საქართველო თავდაჯერებული ნაბიჯით უახლოვდება ევროპულ სტანდარტებს: PSD2, CRD და VASP-ის დანერგვა ქმნის გამჭვირვალე ბაზარს მკაფიო წესებით. ბიზნესისთვის ეს ნიშნავს სტაბილურობას, მომხმარებლებისთვის კი — უსაფრთხოების გარანტიას. არალიცენზირებული ოპერატორები ისტორიას ბარდება: ბაზარი იწმინდება და ლეგალური მოთამაშეები ზრდის სივრცეს იღებენ“, – ხაზს უსვამს გიორგი ავეტისოვი, ფინტექ კომპანია AllTrust.me-ს CEO.
ეს ცვლილებები ევროკავშირის სამართლებრივ სისტემასთან დაახლოების კომპლექსური სტრატეგიის ნაწილია. კერძოდ, ქვეყანაში ინერგება სამი ძირითადი ევროპული დირექტივის პრინციპები:
- PSD2 – აძლიერებს მომხმარებელთა ვალიდაციის მოთხოვნებს კრიპტოოპერაციების შესრულებისას;
- CRD – ადგენს კაპიტალის მდგრადობის და საკმარისობის სტანდარტებს ლიცენზიის მაძიებელი ორგანიზაციებისთვის;
- VASP – არეგულირებს კრიპტოსერვისების პასუხისმგებლობას და ამოქმედებს საეჭვო ტრანზაქციების მონიტორინგის მექანიზმებს.
საქართველოს ეკონომიკის მინისტრის ლევან დავითაშვილის განცხადებით, ამ დირექტივების ადაპტაცია აუცილებელია გამჭვირვალე და უსაფრთხო გარემოს შესაქმნელად, ასევე მომხმარებლებისა და ქვეყნის ფინანსური სისტემის დასაცავად არალეგალური ოპერაციებისგან.
ოფლაინ-გაცვლითებზე დღეს
სტეიბლკოინებზე და სწრაფ გადარიცხვებზე ფიატსა და კრიპტოს შორის მზარდი მოთხოვნის ფონზე ქვეყანაში კვლავ აქტიურად ფუნქციონირებს კრიპტო-გაცვლითი ქსელი. ბაზარი ორ სეგმენტად იყოფა:
ლიცენზირებული – ოფიციალურად რეგისტრირებული, გადიან შემოწმებას, თანამშრომლობენ ბანკებთან.
არალიცენზირებული – რომლებიც, მიუხედავად მკაფიო რეგულაციების არსებობისა, კვლავ აგრძელებენ მუშაობას. ისინი ოპერირებენ ტელეგრამ-არხების ან ოფლაინ-პუნქტების მეშვეობით და სთავაზობენ მომსახურებებს მომხმარებელთა შესაბამისი იდენტიფიკაციის გარეშე.
ასეთი სერვისების გამოყენება დაკავშირებულია შემდეგ რისკებთან:
- მომხმარებელთა უფლებების დაცვის არქონა;
- თაღლითობის გაზრდილი რისკი;
- კანონმდებლობის დარღვევა, რაც შეიძლება გამოიწვიოს ჯარიმები ან სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა.
სახელმწიფო უწყებები აქტიურად ებრძვიან მსგავს სტრუქტურებს — ტარდება შემოწმებები და მათ საქმიანობას აჩერებენ. მაგალითად, 2025 წლის იანვარში არალიცენზირებული გაცვლითების საქმიანობის შეჩერების ბრძანებები გაიცა თბილისში და ბათუმში.
ამიტომ საქართველოში კრიპტო-გაცვლითის არჩევისას რეკომენდებულია ყოველთვის გადაამოწმოთ ოპერატორის ლიცენზია და მოერიდოთ იმ სერვისებს, რომლებიც ანონიმურ ოპერაციებს სთავაზობენ იდენტიფიკაციის გარეშე.
პერსპექტივებზე
საქართველო ისწრაფვის ევროკავშირის სამართლებრივ ჩარჩოებთან სინქრონიზაციისკენ — მათ შორის AMLD და MiCA სტანდარტებთან. გარდა ამისა, განიხილება ეროვნული ვალუტის ციფრული ვერსიის — ციფრული ლარის (CBDC) დანერგვა. საქართველოს ეროვნული ბანკი ემზადება ციფრული ლარის სატესტო ვერსიის ამოქმედებისთვის, რაც ფინანსური ინოვაციების ახალი შესაძლებლობების გახსნას და გადახდის სისტემების ეფექტიანობის ზრდას შეუწყობს ხელს.
გარდა ამისა, ქვეყანა მიზნად ისახავს მსოფლიო კრიპტოინდუსტრიის მსხვილი მოთამაშეების მოზიდვას. მაგალითად, მსოფლიოში უმსხვილესი კრიპტო-ბირჟა Binance განიხილავს საქართველოში რეგიონალური ოფისის გახსნის შესაძლებლობას, რისი განხორციელებაც ლიცენზირების რეჟიმის ამოქმედებას ელის.
საქართველოს კრიპტო ბაზარი — ცოცხალი, აქტიური და სწრაფად ტრანსფორმირებადი პროცესია. და დღეს უკვე სრულიად სამართლიანად შეიძლება ითქვას, რომ საქართველო რეგიონალური ფინტექ-ჰაბია.
